Tài liệu hướng dẫn Lồng ghép Hòa nhập Người khuyết tật trong Quản lý rủi ro thiên tai dựa vào Cộng đồng

TÀI LIỆU HƯỚNG DẪN LỒNG GHÉP HÒA NHẬP NGƯỜI KHUYẾT TẬT TRONG QUẢN LÝ RỦI RO THIÊN TAI DỰA VÀO CỘNG ĐỒNG

2

NHÓM BIÊN SOẠN

3

Lời mở đầu

4

Lời cảm ơn

5

Phạm vi sử dụng tài liệu

6

Danh mục viết tắt

7

MỤC LỤC

8 9

Ghi chú

10

Chương 1: THÔNG TIN CHUNG VỀ QUẢN LÝ RỦI RO THIÊN TAI DỰA VÀO CỘNG ĐỒNG CÓ LỒNG GHÉP HÒA NHẬP NGƯỜI KHUYẾT TẬT

1. Tại sao lồng ghép hòa nhập người khuyết tật trong QLRRTT DVCĐ có ý nghĩa quan trọng?

2. Khái niệm hòa nhập

Khái niệm hòa nhập trong Giảm thiểu rủi ro thiên tai

11

Lồng ghép và hòa nhập * 3

Nguyên tắc hòa nhập trong Giảm thiểu rủi ro thiên tai

12

3. Khái niệm khuyết tật

Khái niệm khuyết tật

13

Các ví dụ về loại bỏ rào cản

1. Rào cản tư tưởng và thái độ

2. Rào cản môi trường vật chất

3. Rào cản thông tin

14

4. Rào cản liên quan đến hệ thống chính sách và quy định hiện hành

Nghiên cứu điển hình

15

4. Các chính sách chính liên quan đến giảm thiểu rủi ro thiên tai có lồng ghép hòa nhập người khuyết tật

Công ước Quốc tế về Quyền của Người khuyết tật (2006)

Chiến lược Incheon nhằm mang lại quyền thực sự cho NKT ở vùng Châu Á, Thái Bình Dương, thập niên 2012-2022 (2011)

Luật Phòng, chống thiên tai của Việt Nam (33/2013/QH13)

Luật người khuyết tật Việt Nam (51/2010/QH12)

16

Người khuyết tật trên thế giới bị ảnh hưởng trong thiên tai như thế nào?

Người khuyết tật tại Việt Nam đã chuẩn bị ứng phó và sơ tán như thế nào?

• Về cảnh báo sớm

• Về sơ tán sớm

• Quy trình lập kế hoạch PCTT

17

• Đóng góp của người khuyết tật

18

5. Quản lý rủi ro thiên tai dựa vào cộng đồng có lồng ghép hòa nhập người khuyết tật

19

Giai đoạn 1: Xác định cộng đồng và đánh giá rủi ro thiên tai

Giai đoạn 2: Xây dựng kế hoạch giảm thiểu rủi ro thiên tai

Giai đoạn 3: Thực hiện kế hoạch

Giai đoạn 4: Giám sát và đánh giá

20

6. Vai trò các bên liên quan trong việc Lồng ghép Hòa nhập Người khuyết tật vào chương trình Quản lý Rủi ro Thiên tai dựa vào Cộng đồng của Quốc gia

Cấp Trung ương

Cấp Tỉnh

Cấp Huyện

Cấp Xã

Cấp Thôn

Ghi chú

21

CÁC THÔNG ĐIỆP CHÍNH

22

CÁC BƯỚC ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC, TÌNH TRẠNG DỄ BỊ TỔN THƯƠNG VÀ LẬP KẾ HOẠCH CÓ LỒNG GHÉP HÒA NHẬP NGƯỜI KHUYẾT TẬT

23

Chương 2: ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC & TÌNH TRẠNG DỄ BỊ TỔN THƯƠNG CÓ LỒNG GHÉP HÒA NHẬP NGƯỜI KHUYẾT TẬT

1. Khái niệm đánh giá năng lực và tình trạng dễ bị tổn thương có lồng ghép hòa nhập người khuyết tật

24

2. Thu thập thông tin thứ cấp trước khi tiến hành làm VCA với người khuyết tật

2.1. Vì sao cần thu thập thông tin thứ cấp về NKT trước khi làm VCA với họ?

2.2. Thu thập thông tin thứ cấp từ đâu?

2.3. Các bước thu thập thông tin thứ cấp

2.4. Loại thông tin thứ cấp liên quan đến người khuyết tật cần thu thập

25 26

3. Thực hiện VCA với NKT

27

3.1. Sơ đồ hiểm họa

28 29 30

3.1.1 Các bước hướng dẫn người khuyết tật vẽ sơ đồ hiểm họa

31 32

3.1.2 Các lưu ý đặc biệt trong việc huy động sự tham gia của các nhóm khuyết tật khác nhau

Đối với người khuyết tật vận động
Đối với người khuyết tật về nhìn
33
Đối với người khuyết tật về nghe
Đối với người khuyết tật trí tuệ
Đối với trẻ em khuyết tật

3.2. Phỏng vấn tại hộ gia đình

34

Các lưu ý đặc biệt khi làm phỏng vấn hộ gia đình

3.3. Sơ đồ Venn

35

Các lưu ý đặc biệt khi làm sơ đồ Venn

3.4. Phỏng vấn nhóm tập trung

36

Các lưu ý đặc biệt đối với thảo luận nhóm tập trung

4. Lựa chọn đại diện người khuyết tật

37

5. Kiểm chứng kết quả VCA của người khuyết tật

6. Lồng ghép thông tin, nhu cầu và năng lực của NKT vào VCA toàn thôn

38

7. Các khuyến nghị khi thực hiện VCA với người khuyết tật

7.1. Chuẩn bị hậu cần để đảm bảo khả năng tiếp cận của NKT

Đối với nhóm NKT gặp khó khăn về giao tiếp và hiểu biết thông tin

39

Đối với người gặp khó khăn về đi lại

40

Đối với người gặp khó khăn về nhìn

41

7.2. Các dụng cụ hỗ trợ

42

7.3. Làm thế nào để đảm bảo sự tham gia hiệu quả của người khuyết tật trong quá trình làm VCA?

Về phía người khuyết tật

Về phía thúc đẩy viên

43
Sắp xếp chỗ ngồi thích hợp
Quản lý người tham gia
Kiểm tra thông tin

Ghi chú

Thông điệp chính

44

Bảng kiểm các việc cần làm (dành cho thúc đẩy viên VCA)

45

Chương 3: TẦM QUAN TRỌNG CỦA KẾ HOẠCH PHÒNG, CHỐNG THIÊN TAI CÓ LỒNG GHÉP HÒA NHẬP NGƯỜI KHUYẾT TẬT

1. Tầm quan trọng của việc lập kế hoạch Phòng, chống thiên tai có lồng ghép hòa nhập người khuyết tật

46

2. Các bước lập kế hoạch phòng, chống thiên tai có lồng ghép hòa nhập người khuyết tật

47

3. Các nội dung của kế hoạch phòng, chống thiên tai có lồng ghép hòa nhập người khuyết tật

3.1. Cấu trúc của một kế hoạch phòng chống, thiên tai thôn có lồng ghép hòa nhập người khuyết tật

3.2. Nội dung chi tiết bản kế hoạch

3.2.1. Thông tin chung về tình hình thiên tai tại thôn

48

3.2.2. Bảng tổng hợp các thông tin VCA của thôn

3.2.3. Sơ đồ tổ chức của Ban QLRRTT thôn

49

3.2.4. Cơ chế cảnh báo sớm và sơ tán chung toàn thôn

50

3.2.5. Cơ chế cảnh báo sớm và sơ tán chi tiết của từng tổ đoàn kết

3.2.6. Danh sách các đối tượng cần hỗ trợ cảnh báo sớm và sơ tán ưu tiên

Danh sách các đối tượng cần hỗ trợ cảnh báo sớm ưu tiên (Bước 2, Phần 3.2.5)
51
Danh sách các đối tượng cần hỗ trợ sơ tán ưu tiên (Bước 2, Phần 3.2.5)
Danh sách người dân sống trong vùng nguy cơ cao, cần sơ tán (không có hỗ trợ) (Bước 4, Phần 3.2.5)
52
Danh sách người dân có nguy cơ phải đi sơ tán (kế hoạch dự phòng, nếu cần thiết) (Bước 6, Phần 3.2.5)

3.2.7. Kế hoạch loại bỏ các mối nguy hiểm trong tương lai để giảm thiểu rủi ro

4. Lời khuyên giúp NKT và người thân của NKT tham gia tích cực và hiệu quả trong các cuộc họp lập kế hoạch phòng, chống thiên tai của thôn

53

5. Diễn tập sơ tán

54

5.1. Các bước thực hiện diễn tập sơ tán

Bước 1: Sơ tán các đối tượng trong danh sách ưu tiên

Bước 2: Diễn tập sơ tán toàn thôn (tất cả người dân đều tham gia)

5.2. Lưu ý về tổ chức diễn tập sơ tán

55

5.3. Giám sát và đánh giá diễn tập sơ tán

Người giám sát và đánh giá:

Nội dung giám sát:

Cách đánh giá:

Ghi chú

56

CÁC THÔNG ĐIỆP CHÍNH

Bảng kiểm các công việc cần làm khi lập kế hoạch PCTT

57

Chương 4: LỒNG GHÉP KẾ HOẠCH PHÒNG, CHỐNG THIÊN TAI CÓ LỒNG GHÉP HÒA NHẬP NGƯỜI KHUYẾT TẬT THÔN VÀO CÁC KẾ HOẠCH KHÁC CỦA XÃ

1. Quy trình lồng ghép kế hoạch phòng, chống thiên tai có lồng ghép hòa nhập người khuyết tật thôn vào các kế hoạch khác của xã

58

Trình tự các bước lập kế hoạch được đề nghị như sau:

Bước 1: Họp nhóm kỹ thuật cấp xã xây dựng bản thảo kế hoạch PCTT

Bước 2: Thống nhất kế hoạch và trình lên UBND huyện phê duyệt

59

Các thành phần tham gia vào cuộc họp lập kế hoạch PCTT của xã bao gồm

Từ cấp xã

Từ cấp thôn

60

2. Các nội dung kế hoạch phòng, chống thiên tai có lồng ghép hòa nhập người khuyết tật

a. Nội dung nào nên được đưa vào kế hoạch phòng, chống thiên tai của xã?

b. Những khía cạnh liên quan đến người khuyết tật nào nên được lồng ghép vào kế hoạch của xã?

61

c. Đề xuất

62

Các thông điệp chính

Bảng kiểm các công việc cần làm (dành cho nhóm kỹ thuật của xã và Ban chỉ huy PCLB xã khi làm kế hoạch cấp xã)

63

PHỤ LỤC

Phụ lục 1: Thông tin thứ cấp thu thập tại cấp xã

64

Phụ lục 2: Các câu hỏi mẫu được phỏng vấn theo bảng câu hỏi * 12 của nhóm Washington và điều chỉnh từ nhằm xác định các đối tượng gặp khó khăn khi thiên tai xảy ra

65

Phụ lục 3: Thông tin thứ cấp thu thập cấp thôn

66

Phụ lục 4: Các câu hỏi mẫu áp dụng khi vẽ sơ đồ hiểm họa

67

Phụ lục 5: Các câu hỏi tham khảo khi phỏng vấn hộ gia đình

68 69 70

Phụ lục 6: Phiếu giám sát diễn tập sơ tán

71

Phụ lục 7: Kế hoạch phòng chống thiên tai

KẾ HOẠCH PHÒNG, CHỐNG THIÊN TAI DỰA VÀO CỘNG ĐỒNG CÓ LỒNG GHÉP HÒA NHẬP NGƯỜI KHUYẾT TẬT CỦA THÔN ĐỒNG HẠNH

72

MỤC LỤC

73

1. Tình hình chung của thôn

2. Tình hình thiên tai ở thôn

74

3. Tóm tắt các điểm mạnh và điểm yếu của thôn trong việc ứng phó với thiên tai

75

4.Cơ cấu tổ chức của Ban QLRRTT thôn Đồng Hạnh

76

5. Cơ chế cảnh báo sớm và sơ tán toàn thôn

77

6. Cơ chế cảnh báo sớm và sơ tán sớm của các khu

6.1. Cơ chế hỗ trợ cảnh báo sớm và hỗ trợ sơ tán sớm của Khu 1 (bao gồm tổ 1 và nửa tổ 2)

78

6.2. Cơ chế hỗ trợ cảnh báo sớm và sơ tán sớm của khu 2 (bao gồm nửa tổ 2 và tổ 4)

79

6.3. Cơ chế hỗ trợ cảnh báo sớm và sơ tán sớm của khu 3 (bao gồm tổ 2 và 5)

6.4. Cơ chế hỗ trợ cảnh báo sớm và sơ tán sớm của khu 4 (bao gồm tổ 6 và 7)

80

6.5. Cơ chế hỗ trợ cảnh báo sớm và sơ tán sớm của khu 5 (bao gồm tổ 8 và 9)

81

7. Danh sách cảnh báo sớm ưu tiên

82

8. Danh sách hỗ trợ sơ tán ưu tiên

83

9. Danh sách các hộ sống ở các khu vực thấp lụt có thể sơ tán không cần sự trợ giúp

84

10. Kế hoạch phòng chống thiên tai

85

11. Phụ lục kế hoạch PCTT thôn

11.1. Danh sách thành viên ban QLRRTT

86

11.2. Danh sách thành viên Đội cứu hộ

87

11.3. Các công việc cần làm trước và sau mùa mưa

88 89

Phụ lục 8: Kế hoạch PCTT có lồng ghép hòa nhập người khuyết tật cấp xã

Kế hoạch PCTT có lồng ghép hòa nhập người khuyết tật cấp xã của xã Điện Minh, tỉnh Quảng Nam

1. Tổng quan

2. Tổng hợp tình hình thiên tai của xã

3. Mục đích, mục tiêu và yêu cầu

90

4. Tổng hợp các điểm mạnh và điểm yếu của xã trong quản lý rủi ro thiên tai dựa vào cộng đồng

91

5. Sơ đồ tổ chức ban chỉ huy phòng chống lụt bão cấp xã

92

6. Quy trình cảnh báo sớm và sơ tán cho các thôn

7. Danh sách hỗ trợ cảnh báo sớm ưu tiên (từ BCH PCLB xã xuống thôn)

93

8. Danh sách các hộ ở khu vực cao lụt cần được cứu nạn trong tình huống xấu nhất (mực nước lũ cao hơn hoặc bằng mức báo động cấp 3 (2m)

94

9. Kế hoạch giảm thiểu các mối nguy hiểm

95

10. Chuẩn bị hậu cần để ứng phó tình trạng khẩn cấp

11. Phân công nhiệm vụ để chuẩn bị ứng phó với thiên tai

96

12. Phụ lục kế hoạch PCTT xã

97

Trang bìa